کتیبه ی خشایارشا در موزه ی بریتانیا
نقش برجسته ی خشایارشای (یکم) هخامنشی، جنس: سنگ آهک، ابعاد: ارتفاع 34.2 سانتی متر، طول: 61 سانتی متر، وزن: 45.5 کیلوگرم، قدمت: 486 تا 465 پیش از میلاد، محل کشف: تخت جمشید، محل نگهداری: موزه ی بریتانیا
این کتیبه شامل چهار خط و نیم نوشته به فارسی باستان است که با دقت زیادی با خط میخی حکاکی شده است. متن نوشته چنین است:
«خدای بزرگ است [اهورامزدا]، که این زمین را آفرید، آن آسمان را آفرید، انسان را آفرید، شادی را برای انسان آفرید. خشایارشا را پادشاه کرد، پادشاهی از [پادشاهان] بسیار، فرماندهی از [فرماندهان] بسیار. من [هستم] خشایارشا پادشاه بزرگ، پادشاه پادشاهان، پادشاه کشورهایی با [گونه های] زیاد مردمان، پادشاه در این زمین بزرگ دور و دراز، پسر پادشاه داریوش، یک هخامنشی. خشایارشا پادشاه بزرگ می گوید: آنچه توسط من در اینجا انجام شده است و آنچه دورتر توسط من انجام شده است، تمام آن را برای اهورامزدا انجام دادم. باشد تا اهورامزدا، با خدایان، من و پادشاهی من و آنچه من انجام داده ام را حفظ کند.
مرجع: وبگاه موزه ی بریتانیا
چه لذتی داشت خوندن ترجمه این متن به فارسی.
گویا کتیبه ای با متنی مشابه این متن در گنجنامه همدان هم وجود داره. که از زبان داریوش هست یعنی:
خدای بزرگ است [اهورامزدا]، که این زمین را آفرید،… که داریوش را پادشاه کرد…
باعث خوشحالی است که لذتبخش بوده خواندنش
عالی بود
درود بر شما و تمام دوستداران
و ترویج دهندگان فرهنگ و تمدن پارسی